Finansowy Ninja

← Back to books • Buy

Materiały dodatkowe do książki

Podstawy: arsenał finansowego ninja

Automatyzacja finansów osobistych:

• Twórz subkonta na poszczególne cele
• Zaplanuj automatyczne przelewy do transferów między subkontami
• Do rachunków możesz użyć polecenia zapłaty

W tym i wszystkim innym w książce, nie zapominaj o koszcie alternatywy. Niektórych rzeczy nie warto optymalizować.

Budżet domowy

1. Określ oszczędności potrzebne na nieregularne wydatki (te ponoszone raz/kilka razy do roku)
   • Oblicz kwotę na cały rok i uznaj, że co miesiąc musisz odłożyć 1/10 na ten cel
2. Ułóż budżet na dany miesiąc
   • Zarobki
   • Wydatki stałe (czynsz, opłaty, jedzenie, transport, rozrywka)
   • Zasilenie funduszu wydatków nieregularnych (punkt 1)
   • Wydatki jednorazowe w tym miesiącu
3. Rozdysponuj nadwyżki
   • Przeznacz oszczędności na fundusz awaryjny, fundusz bezpieczeństwa, lub fundusze celowe

Budżet to plan, spisywanie wydatków to warunek konieczny do jego realizacji. Zbieraj paragony i regularnie analizuj przepływy.

Kto nie potrzebuje budżetu?

Jeśli:

• Masz duże nadwyżki finansowe
• Systematycznie oszczędzasz i inwestujesz (solidna poduszka finansowa i oszczędności z myślą o emeryturze)
• Nie masz długów
• Nie martwisz się o stan swoich finansów

… to lepiej skupić się na zarabianiu pieniędzy.

Przeciętny Polak

Dochód i wydatki na osobę, 2014:

• Dochód: 1340zł
• Wydatki: 1080zł, w tym:
• Żywność, alkohol: 27%
• Mieszkanie: 20%
• Rozrywka: 11%
• Transport: 9%
• Edukacja: 1.1% (12zł, ehh…)
• Reszta: 32%

Kalkulator finansowy

• HP 10BII (there’s an app for that)
• Znak wskazuje na kierunek przepływu pieniędzy. Kwoty wpływające do twojej kieszeni są oznaczone plusem, twoje wydatki — minusem.
• Harmonogram amortyzacji
• Zadania do praktyki: 1 2

Poduszka finansowa

Poduszka:

1. Fundusz awaryjny (na pilne niezaplanowane wydatki)
2. Fundusz wydatków nieregularnych
3. Fundusz bezpieczeństwa: oszczędności finansujące 3-12 miesięcy życia

Fundusz bezpieczeństwa powinien być jak najbardziej płynny, ale nie powinien być mieszany z pieniędzmi na codzienne wydatki. Najlepiej umieścić te środki na osobnym koncie oszczędnościowym i lokatach terminowych.

Wartość netto

Czyli miara majątku:

• aktualna wartość rynkowa: mieszkań, gruntów, samochodów
• gotówka, konta, lokaty, fundusze inwestycyjne i emerytalne
• akcje, obligacje, udziały, prawa autorskie i patenty
• posiadany sprzęt, meble, itd.

… minus: kredyty, pożyczki, inne zadłużenia

Warto obliczyć raz w roku. (Arkusz)

Wartość czasu

Znając wartość swojego czasu, możesz podejmować lepsze decyzje: czy zrobić coś samemu, czy zapłacić komuś innemu; czy warto poświęcić czas, żeby zaoszczędzić; itd. Innymi słowy, znasz koszt alternatywy.

• Metoda 1: czas w przeliczeniu na godzinę roboczą (zarobki na godzinę)
• Metoda 2: wartość każdej godziny w roku
• Arkusz

Negocjowanie

Negocjować można wszystko. (W przypadku zakupu mieszkania, umiejętność ta może być warta dziesiątki lub setki tysięcy…)

Inflacja

Inflacja stylu życia jest większym zagrożeniem, niż ta makroekonomiczna.

Rozkład jazdy

Kolejność jest ważna:

• Jeśli masz długi, to najlepszą inwestycją jest ich spłata
• Nie inwestuj jeśli nie masz poduszki finansowej (albo jeśli będziesz potrzebował tych pieniędzy w perspektywie <5 lat)
• Dopiero gdy kontrolujesz swoje finanse osobiste, założenie firmy i optymalizacja podatkowa mają sens

Emerytura

Wiara w przyszłość ZUS-owego systemu emerytalnego jest ryzykowna. Warto zaplanować swoją własną, prywatną emeryturę.

Planowanie emerytury

• Model tradycyjny: zebrać tyle, żeby starczyło od początku emerytury do śmierci
• Model obniżenia kosztów życia
• Model cashflow — dochód ze źródeł pasywnych na bieżąco finansujący życie na emeryturze. Mało realne, chyba że ma się konkretny kapitał: dużo pieniędzy (życie z odsetek), wynajem nieruchomości, dywidendy, dochód z własności intelektualnej, itd…

Obliczenie emerytury

Zmienne:

• Twój wiek teraz, planowany wiek w momencie przejścia na emeryturę, wiek w momencie śmierci
  • Dla porównania: średnia długość życia w Polsce to 74 lata dla mężczyzn… (trochę więcej dla kobiet) Dla mnie, ta liczba prawdopodobnie wzrośnie o 10 lat…
• Jakiej oczekujesz emerytury?
• Średnia roczna stopa zwrotu z inwestycji. Przeciętnie 3~5% powyżej inflacji. Bezpieczne lokaty: 1~2% powyżej inflacji.

Przy obliczeniach:

Uwzględnij inflację (np. załóż 2.5%). Dodaj do odsetek, ale też do kwoty, którą musisz uzbierać. (Weź pod uwagę, że kwota emerytury też musi wzrosnąć w czasie jej trwania!)

Uwzględnij podatek belki 19%. Np. 2.5% inflacji, 4% średni zwrot, daje: 0.81 * 6.5% = 5.3%. (Załóż mniejszą stopę zwrotu w późniejszych latach, dla bezpieczeństwa.) Weź pod uwagę: czym wyższa inflacja, tym bardziej podatek Belki zżera zyski!

Tarcza podatkowa: IKE, IKZE — o tym na końcu.

Przede wszystkim: zwiększ tempo gromadzenia kapitału.

Arkusz

Zdrowe finanse

Higiena finansowa

Czyli jak nie zostać ofiarą systemu finansowego:

• Nie korzystaj z produktów i usług finansowych, których nie rozumiesz.
• Nie podpisuj umów, których nie rozumiesz.
• Nie bądź lojalny wobec banków
• Nie ufaj up-sellingowi/cross-sellingowi, “darmowym” usługom, itd…
• Absolutnie nie ufaj doradcom finansowym
• Znaj swoje prawa i je egzekwuj
• W ciągu 14 dni możesz odstąpić od podpisanej (niekorzystnej) umowy bez podania powodu, bez konsekwencji
• Nie wchodź w produkty lokatopodobne: “lokaty z gwarancją kapitału”, “produkty strukturyzowane”, “lokaty z funduszem”, itp.
• FYI: Bank zarabia 50% więcej na kartach kartach kredytowych niż na debetowych
• Nie trzymaj więcej niż ~400k zł (€100k) w jednym banku (tylko do tej kwoty chroni nas BFG w przypadku upadku banku)
• Uważaj na spread walutowy — kupuj w kantorach internetowych

Podstawy bezpieczeństwa:

• sprawdź okienko bankomatu przed jego użyciem
• zdrap z karty kod CVV — zanotuj go w bezpiecznym miejscu
• zapisz w telefonie centrum zastrzegania kart
• chroń się przed atakami socjotechnicznymi — nie podawaj swoich danych gdy ktoś do nas (rzekomo) dzwoni z banku
• ustaw limity transakcji
• … i wszystkie inne ogólne zasady bezpieczeństwa

Konta, karty…

• ROR powinny mieć darmowe: prowadzenie, kartę debetową, bankomaty w Polsce
• Konta oszczędnościowe są dobre dla Funduszu Bezpieczeństwa. Jak poszukasz, znajdziesz takie oprocentowane na 2-3%…

Karty bankowe:

• Karty kredytowe: meh
• Używanie karty za granicą
• Chargeback — w Polsce też działa!

Lokaty

• Okres: najlepiej 2-6 mies. W okresie niskich stóp procentowych, krótkie okresy są lepsze. Jeśli stopy są wysokie i spodziewamy się ich obniżenia, warto wybrać dłuższy okres.
• Warto monitorować lokaty na kilka dni przed końcem miesiąca/kwartału, wtedy często pojawiają się lepsze oferty
• Uważaj na auto-odnawianie na niższym oprocentowaniu
• Przy większych kwotach warto zadzwonić do banku i zapytać o indywidualną ofertę — często można uzyskać dodatkowe 0.2-0.5%.
• Uważaj na lokaty z dodatkowymi wymaganiami
• Ranking lokat

Ubezpieczenia

• Uważaj na “ubepieczenia inwestycyjne”, “polisy z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym” (UFK), itp. — w większości są to produkty strukturyzowane mające na celu wyciągnięcie pieniędzy z portfela klienta…
• Co do zasady, należy ubezpieczyć się od każdego ryzyka, które może mieć katastrofalne skutki finansowe. Do wszystkiego innego, zależy jak bardzo cenimy sobie wartość świętego spokoju
• OC auta — bezwględnie
• AC auta — kwestia sporna…
• OC w życiu prywatnym - warto
• Ubezpieczenie mieszkania — tak (najlepiej z wypłaconą wartością odtworzeniową)
• Ubezpieczenie zdrowotne — w Polsce nie jest konieczne, ale państwowa służba zdrowia jest jaka jest ¯_(ツ)_/¯
• Ubezpieczenie kosztów leczenia za granicą — bezwzględnie! (Szczególnie w podróży do USA…)
• Ubezpieczenie na życie — warto w niektórych sytuacjach, np. gdy zostajesz rodzicem, koszty życia całej rodziny są wysokie, a nie masz wystarczającej poduszki finansowej.

Oszczędzanie

Współczynnik oszczędności

Ile potrzeba oszczędzać, żeby zebrać kapitał wystarczający do emerytury? (Do życia wyłącznie z odsetek; przy założeniu 4%/rok wzrostu)

• 10% — 59 lat
• 30% - 31 lat
• 50% - 18 lat
• 70% - 9 lat

🤔

Jak oszczędzać?

• Koszt alternatywy!
• Skup się na tych optymalizacjach, które dają duże korzyści przy małym stopniu trudności; w drugiej kolejności duże korzyści przy dużym stopniu trudności
• Skup się na kosztach stałych, nie na drobnych, jednorazowych oszczędnościach

Najważniejsze obszary optymalizacji:

• Eksploatacja mieszkania
• Jedzenie
• Transport (Na pewno opłaca ci się ten samochód?)
• Rzuć nałogi…

Zakup mieszkania lub domu

Tutaj było dużo rzeczy, które mnie w tej chwili nie interesują. Najważniejsze punkty:

• Najem czy zakup? To zależy. Nie jest oczywisty wybór; najem nie zawsze wychodzi dużo drożej niż hipoteka, a daje większą elastyczność.
  • price-to-rent ratio — stan rynku pomaga zdecydować co jest bardziej korzystne
• Hipoteka wcale nie jest normą w Polsce. 65% gospodarstw domowych posiada mieszkanie/dom na własność, 24% to najem, tylko 11% mieszkań jest objętych kredytem hipotecznym.
• Uzbieraj jak największy wkład własny, min. 20%
• Rata nie powinna przekraczać 30% zarobków netto
  • Raty stałe vs malejące: Malejące mają mniej odsetek, bo wcześniej spłacamy kapitał, ale początkowo wysoka kwota spłaty może być niebezpieczna. Lepiej wziąć raty stałe i nadpłacać w miarę możliwości.
• Kredyt bierz na max. 20 lat
  • Przy 5% oprocentowaniu, 15 letni kredyt to 40% więcej (w odsetkach) niż kapitał
  • 25 lat - 75% więcej
  • 35 lat - 112% więcej
• Przygotowanie do kredytu: poprawienie zdolności i wiarygodności kredytowej (scoring BIK). Zacznij przygotowania a 6-12 miesięcy przed.
• Nadpłacanie: spłata długów jest najlepszą możliwą inwestycją (daje gwarantowaną, wysoką stopę zwrotu). Ale w pierwszej kolejności budowa poduszki finansowej.
• Negocjuj wszystko, przy tym zakupie robi to wielką różnicę.

Zarabianie pieniędzy

Najważniejsze punkty:

• Zacznij pracować jak najwcześniej.
• Zmieniaj pracę - jedz chleb z różnych pieców.
• Ucz się od lepszych od siebie
• Sprawdzaj swoją wartość na rynku pracy
• Odważnie korzystaj z okazji - nie przegap w życiu punktów zwrotnych
• Szukaj pracy, która się dobrze skaluje
• Buduj dochód pasywny
• Bądź ekspertem w swojej dziedzinie

Optymalizacja podatkowa

Na etacie, ponad 40% zarobków pochłaniają podatki (koszty pracodawcy, ZUS, podatek dochodowy). 3500zł na rękę = 6050zł dla pracodawcy.

Ulgi dla etatowca: wspólne rozliczanie małżonków, odliczenie kosztów internetu, ulga na dzieci, darowizny, wydatki na cele rehabilitacyjne, krwiodawstwo.

W niektórych przypadkach (najczęściej w umowach o dzieło) można uznać 20% albo 50% kosztów uzyskania przychodu (realny podatek 9%).

Działalność gospodarcza

Opłacalna gdy:

• Generujesz duże koszty jednorazowe i stałe (odliczysz to od podatku)
• Grozi ci wpadnięcie w próg 32-proc podatkowego
  • Podatek liniowy opłaca się od ~100 000zł rocznych dochodów

Więcej info

Czy być VAT-owcem? Tak, szczególnie jeśli generujesz koszty. (Wyjątek: gdy sprzedajesz konsumentom, masz niewielkie koszty, i nie wchodzisz w próg wymuszający VAT.)

Inwestowanie

Elementarz Inwestora

• Cel: osiągnięcie większego zysku ograniczając ryzyko. Dywersyfikacja strategii inwestycyjnych (nie mogą być skorelowane)
• Warto zacząć inwestować jak najszybciej, bo więcej się nauczysz, masz miejsce na błędy, i większy zysk z procentu składanego.
• Inwestuj tylko pieniądze, których nie będziesz potrzebował w długim, przewidywalnym horyzoncie czasowym. Rynki są zbyt dynamiczne, żeby na nich zarobić doraźnie, jeśli nie zajmujesz się tradingiem na pełen etat.
• Nie słuchaj doradców, opracuj własną strategię inwestycyjną
• Tylko wchodź w te inwestycje, które rozumiesz i potrafisz przeanalizować.
• Uważaj na wyłudzenia typu “polisa z UFK”
• Fakt: większość funduszy osiąga gorsze wyniki niż indeksy giełdowe (w USA, tylko 16% funduszy w horyzoncie 5 lat osiągnęło lepszy wynik niż S&P 500)
• Fakt: opłaty za zarządzanie zjadają zyski z inwestycji
• ETF — prosty papier wartościowy, śledzący indeks giełdowy. Naturalna dywersyfikacja (np. ETF S&P 500 — pięćset największych spółek amerykańskich). Bardzo niskie opłaty za zarządzanie (0.15-0.45%). Wypłaca dywidendy.
  • Historycznie, ETF S&P 500 dawał średni roczny zysk 9%
• Inne inwestycje: własna firma, inne firmy (bezpośrednio, nie na giełdzie), nieruchomości… no i oczywiście, inwestowanie w samego siebie :P

Optymalizacja podatku Belki

• Na funduszach, możesz opóźnić moment zapłaty na koniec
• IKE — jeśli inwestujesz na emeryturę. Co roku można wpłacić na takie konto do ~12 000zł. Jeśli wypłacisz po 60 roku życia, jesteś całkowicie zwolniony z podatku Belki.
• IKZE — podobne, ale uzyskujesz korzyści podatkowe na początku inwestycji. max. ~5000zł rocznie, ale możesz to odpisać od podstawy opodatkowania.
• Więcej info o IKE/IKZE

← Back to books • Buy